Hướng Dẫn Sử Dụng Hệ Thống Báo Cháy: Hiểu Rõ – Dễ Dùng – Phản Ứng Nhanh

Hệ thống báo cháy là “vũ khí” quan trọng giúp phát hiện sớm nguy cơ cháy nổ, báo động và ngăn ngừa thảm họa cho con người và tài sản. Tuy nhiên, một hệ thống báo cháy hiện đại đến đâu cũng chỉ phát huy tối đa hiệu quả khi những người sử dụng, vận hành và ngay cả những người trong phạm vi bảo vệ của nó hiểu rõ về cách thức hoạt động và biết cách ứng phó khi có báo động.

Bài viết dưới đây từ NEXTFIRE.VN sẽ giúp bạn hiểu tường tận cách sử dụng hệ thống báo cháy – từ cấu tạo, nguyên lý, vận hành, đến xử lý báo cháy thực tế, dành cho cá nhân, doanh nghiệp và ban quản lý công trình.

Cấu tạo cơ bản của hệ thống báo cháy

Một hệ thống báo cháy thông dụng gồm 5 nhóm thiết bị chính:

Thành phần	Vai trò chính
Tủ trung tâm báo cháy	Nhận và xử lý tín hiệu từ đầu báo, phát lệnh cảnh báo
Đầu báo (khói, nhiệt)	Phát hiện dấu hiệu cháy như khói, nhiệt độ
Nút nhấn khẩn cấp	Kích hoạt báo cháy bằng tay khi phát hiện sự cố
Thiết bị báo động	Còi, chuông, đèn chớp cảnh báo
Dây tín hiệu – nguồn phụ	Kết nối, cấp điện – đảm bảo hoạt động liên tục

Tùy công trình mà hệ thống có thể là:

• Hệ báo cháy thường (conventional)
• Hệ báo cháy địa chỉ (addressable)
• Hệ báo cháy không dây (wireless)

Nguyên lý hoạt động của hệ thống báo cháy

1. Phát hiện sự cố: Đầu báo phát hiện khói, nhiệt hoặc lửa.
2. Truyền tín hiệu: Gửi tín hiệu về tủ trung tâm.
3. Xử lý và xác nhận: Trung tâm phân tích và kích hoạt báo động.
4. Cảnh báo nguy hiểm: Còi – chuông – đèn báo hoạt động để mọi người sơ tán.
5. Kết nối hệ thống liên động (nếu có): như thang máy, chữa cháy tự động, quạt hút khói…

Hướng dẫn sử dụng hệ thống báo cháy theo từng thiết bị

Tủ trung tâm báo cháy

Chức năng chính:

• Nhận tín hiệu từ các đầu báo/nút nhấn.
  
• Hiển thị khu vực hoặc địa chỉ xảy ra sự cố.
  
• Cung cấp nút RESET, SILENCE, TEST, ACK…
  

Hướng dẫn thao tác:

Thao tác	Chức năng
RESET	Khôi phục trạng thái hệ thống sau khi hết cháy
SILENCE BUZZER	Tắt còi báo lỗi trong tủ
ALARM SILENCE	Tắt còi bên ngoài (không reset hệ thống)
TEST	Kiểm tra hoạt động các thiết bị ngoại vi

Chỉ người có trách nhiệm, được đào tạo mới được thao tác tại tủ trung tâm.

Đầu báo khói – đầu báo nhiệt

• Tự động phát hiện bất thường (khói, nhiệt…).
• Có thể có đèn LED nhấp nháy khi đang hoạt động.
• Một số đầu báo có nút test để kiểm tra định kỳ.

✅ Kiểm tra hoạt động bằng cách dùng khói giả, máy test hoặc nút nhấn.

Nút nhấn khẩn cấp (Manual Call Point)

• Kích hoạt hệ thống báo cháy thủ công khi thấy dấu hiệu cháy.
• Thường đặt tại hành lang, gần cầu thang, tầng hầm…

✅ Cách sử dụng:

1. Đập/móc vào nút đỏ trên nút nhấn
2. Chuông – còi – đèn sẽ báo động toàn hệ thống
3. Sơ tán theo hướng dẫn

Chỉ sử dụng trong trường hợp khẩn cấp thực sự.

Còi báo cháy – đèn chớp

• Tự động kích hoạt khi có lệnh báo cháy.
• Âm thanh ≥ 85 dB, đủ để cảnh báo toàn khu vực.

Không được tự ý ngắt dây, tháo bỏ hoặc vô hiệu hóa.

Cách xử lý khi hệ thống báo cháy kích hoạt

Tình huống A: Báo cháy thật

1. Lập tức sơ tán đến nơi an toàn theo hướng dẫn thoát hiểm.
2. Kích hoạt vòi chữa cháy/bình xách tay nếu đám cháy nhỏ.
3. Gọi 114 hoặc đội PCCC cơ sở.
4. Ban quản lý/lực lượng PCCC thao tác tại tủ trung tâm:
   • Quan sát tín hiệu báo vùng/chức năng.
   • Bật ALARM SILENCE nếu cần.
   • Không reset cho đến khi cháy đã hoàn toàn dập tắt và có lệnh từ người có thẩm quyền.

Tình huống B: Báo cháy giả (false alarm)

1. Kiểm tra vị trí báo động (có thể do nấu ăn, bụi, côn trùng…).
2. Ban quản lý thao tác tại tủ:
   • SILENCE BUZZER (tắt còi)
   • RESET hệ thống
3. Ghi nhận nhật ký báo cháy
4. Kiểm tra – vệ sinh lại thiết bị tại khu vực đó

Báo cháy giả nhiều lần có thể làm cư dân mất cảnh giác – cần xử lý triệt để nguyên nhân.

Hướng dẫn kiểm tra – bảo trì hệ thống báo cháy

Hạng mục	Tần suất kiểm tra
Đầu báo khói/nhiệt	1–3 tháng/lần
Tủ trung tâm – còi – đèn báo	3 tháng/lần
Dây tín hiệu – hộp nối	6 tháng/lần
Nguồn điện dự phòng	Kiểm tra pin hàng tháng
Nhật ký bảo trì – sự cố	Ghi chép đầy đủ

✅ Khuyến nghị có hợp đồng bảo trì định kỳ với đơn vị chuyên môn PCCC.

Một số lỗi thường gặp và cách khắc phục

Lỗi thường gặp	Nguyên nhân	Cách khắc phục
Hệ thống báo cháy liên tục	Báo giả do khói nấu ăn, bụi, côn trùng	Vệ sinh đầu báo, thay đầu nếu cần
Không phát tín hiệu	Đầu báo hỏng, mất nguồn, dây đứt	Kiểm tra và thay thế thiết bị
Chuông không kêu	Đứt dây hoặc lỗi đầu ra tủ	Kiểm tra mạch ra, kiểm tra module
Đèn không sáng	Đèn cháy, lắp sai cực	Thay đèn, kiểm tra dây nối

Quy định pháp luật về sử dụng và bảo trì hệ thống báo cháy

Theo Luật PCCC và các tiêu chuẩn như:

• TCVN 3890:2023 – Trang bị, bố trí và bảo trì phương tiện PCCC
• TCVN 5738:2021 – Hệ thống báo cháy tự động
• QCVN 06:2022/BXD – Quy chuẩn PCCC trong công trình xây dựng

Chủ đầu tư, ban quản lý hoặc người sử dụng công trình có trách nhiệm:

• Vận hành đúng cách
• Duy trì hoạt động ổn định
• Không tháo dỡ, di dời thiết bị sai quy định
• Lưu trữ hồ sơ kiểm tra – bảo trì hệ thống

NEXTFIRE.VN – Dịch vụ hỗ trợ sử dụng & bảo trì hệ thống báo cháy

Chúng tôi cung cấp:

✅ Đào tạo sử dụng hệ thống báo cháy cho cư dân, nhân viên
✅ Tư vấn vận hành hệ thống cho tòa nhà, nhà máy, kho xưởng
✅ Bảo trì định kỳ, sửa chữa thiết bị báo cháy tại chỗ
✅ Cung cấp linh kiện, thay thế thiết bị chính hãng
✅ Hồ sơ kiểm định – hỗ trợ pháp lý đầy đủ

Hướng dẫn sử dụng hệ thống báo cháy là phần không thể thiếu trong công tác đảm bảo an toàn PCCC cho mọi công trình. Việc hiểu rõ cách vận hành, xử lý và kiểm tra hệ thống sẽ giúp bạn:

• Phản ứng kịp thời khi có cháy
• Tránh bị phạt do vận hành sai
• Nâng cao an toàn và sự yên tâm cho cư dân, nhân viên, khách hàng

Đừng để hệ thống báo cháy trở thành “trang trí”, hãy trang bị kiến thức sử dụng ngay từ hôm nay để bảo vệ cuộc sống của bạn và cộng đồng.

Liên Hệ Ngay Để Được Tư Vấn Miễn Phí

• Website: www.nextfire.vn
• Hotline: 0965.393.114 – 0868.386.518
• Email: vienkhpccc.kd@gmail.com
• Địa chỉ: 243 Khuất Duy Tiến – Thanh Xuân – Hà Nội.