Trong thế giới hiện đại, hóa chất hiện diện khắp nơi, từ các nhà máy sản xuất, phòng thí nghiệm, đến các kho hàng và phương tiện vận chuyển. Sự tiện lợi của chúng đi kèm với một hiểm họa tiềm ẩn: cháy nổ. Khi xảy ra sự cố, đám cháy hóa chất thường lan nhanh, khó kiểm soát và cực kỳ độc hại. Do đó, việc hiểu rõ nguyên tắc và biện pháp chữa cháy hóa chất là yêu cầu bắt buộc với mọi cơ sở sử dụng hoặc kinh doanh hóa chất.
Đặc điểm của cháy hóa chất
- Cháy dữ dội, lan nhanh do phản ứng hóa học sinh nhiệt mạnh.
- Sinh ra khói, khí độc (CO, Cl₂, SO₂, HCN…) gây nguy hiểm cho con người.
- Có thể tái bùng phát do phản ứng dây chuyền.
- Một số hóa chất phản ứng với nước (Na, K, axit sunfuric đậm đặc…) làm cháy lan rộng hơn.
Nguyên nhân gây cháy nổ hóa chất
- Bảo quản sai quy cách: để hóa chất dễ cháy gần nguồn nhiệt.
- Rò rỉ, đổ tràn trong quá trình vận chuyển, sản xuất.
- Phản ứng hóa học không kiểm soát.
- Thiếu trang thiết bị an toàn PCCC.
Phân loại đám cháy hóa chất theo tiêu chuẩn TCVN
Theo TCVN 4878:2005 (ISO 3941), đám cháy chia thành:
- Loại A: Cháy chất rắn (gỗ, giấy, nhựa).
- Loại B: Cháy chất lỏng dễ cháy (xăng, dầu, dung môi).
- Loại C: Cháy khí (gas, butan, propan).
- Loại D: Cháy kim loại (Na, Mg, K, Al bột).
- Loại E: Cháy thiết bị điện.
- Loại F: Cháy dầu mỡ trong nấu ăn.
Trong đó, hóa chất dễ cháy thường rơi vào loại B, C, D.
Biện pháp chữa cháy hóa chất
Sử dụng bọt Foam
- Hiệu quả cao với cháy chất lỏng dễ cháy (xăng dầu, dung môi hữu cơ).
- Foam tạo lớp phủ ngăn hơi cháy bay lên và cách ly oxy.
Sử dụng khí chữa cháy (CO₂, FM-200, Inergen)
- Áp dụng cho cháy dung môi, khí gas trong phòng kín.
- Giúp giảm nồng độ oxy, ngăn phản ứng cháy.
Sử dụng bột chữa cháy (ABC, D)
- Bột khô ABC: chữa cháy lỏng, khí, điện.
- Bột loại D: dùng cho cháy kim loại kiềm, magie, nhôm.
- Lưu ý: không dùng nước cho đám cháy kim loại kiềm.
Làm mát, cách ly
- Dùng nước phun mưa, màn sương để làm mát bồn chứa, nhưng tránh tiếp xúc trực tiếp với hóa chất phản ứng mạnh với nước.
- Dời, cô lập các thùng hóa chất chưa cháy.
Trang thiết bị chữa cháy hóa chất cần có
| Thiết bị | Ứng dụng | Ghi chú |
| Bình bột khô ABC/D | Cháy dung môi, cháy kim loại | Hiệu quả nhanh |
| Hệ thống foam | Kho xăng dầu, dung môi | TCVN 7161-1:2009 |
| Hệ thống khí sạch | Phòng máy, kho kín chứa hóa chất | Không gây hư hại thiết bị |
| Trang bị bảo hộ (PPE) | Quần áo chống hóa chất, mặt nạ phòng độc, găng tay | Bảo vệ lực lượng chữa cháy |
| Thiết bị đo khí | Phát hiện rò rỉ, nồng độ khí cháy nổ | Theo dõi an toàn |
Quy định pháp luật về chữa cháy hóa chất
- Luật Hóa chất 2007.
- Nghị định 113/2017/NĐ-CP: Quản lý hóa chất nguy hiểm.
- Nghị định 136/2020/NĐ-CP: Điều kiện PCCC với kho chứa hóa chất.
- Cơ sở kinh doanh, sản xuất hóa chất phải có:
- Giấy chứng nhận đủ điều kiện PCCC.
- Kho bảo quản đạt chuẩn TCVN.
- Lực lượng PCCC cơ sở được huấn luyện.
- Phương án chữa cháy, cứu nạn đã được thẩm duyệt.
Quy trình xử lý khi xảy ra cháy hóa chất
- Báo động và sơ tán ngay lập tức.
- Ngắt điện, đóng van cấp khí/gas.
- Dùng bình chữa cháy chuyên dụng (foam, bột, khí).
- Cô lập khu vực cháy, không để cháy lan sang thùng hóa chất khác.
- Gọi 114 và phối hợp với lực lượng PCCC chuyên nghiệp.
- Trang bị bảo hộ cá nhân khi tiếp cận khu vực cháy.
Một số lưu ý an toàn
- Không dùng nước trực tiếp cho cháy xăng, dầu, dung môi hữu cơ và kim loại kiềm.
- Luôn có sơ đồ lưu trữ hóa chất để hỗ trợ chữa cháy.
- Lắp đặt hệ thống thông gió, cảnh báo rò rỉ khí độc.
- Thường xuyên huấn luyện nhân viên về kỹ năng xử lý cháy hóa chất.
Chữa cháy hóa chất đòi hỏi phải có kiến thức chuyên môn, thiết bị đặc thù và lực lượng PCCC được huấn luyện. Các cơ sở sản xuất, kho bãi, vận chuyển hóa chất cần chuẩn bị sẵn hệ thống foam, bình bột D, khí CO₂/FM-200 và phương án ứng phó khẩn cấp để xử lý kịp thời.
Liên Hệ Ngay Để Được Tư Vấn Miễn Phí
- Website: www.nextfire.vn
- Hotline: 0965.393.114 – 0868.386.518
- Email: vienkhpccc.kd@gmail.com
- Địa chỉ: 243 Khuất Duy Tiến – Thanh Xuân – Hà Nội.
