Trong công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC), việc dập tắt đám cháy không chỉ là một hành động đơn thuần mà là một cuộc chiến phức tạp giữa các nguyên tố, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về hóa học và vật lý. Một chất chữa cháy phù hợp không chỉ giúp dập tắt đám cháy nhanh chóng mà còn hạn chế tối đa thiệt hại về người và tài sản.
Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện về:
- Khái niệm chất chữa cháy.
- Nguyên tắc chữa cháy.
- Các loại chất chữa cháy phổ biến hiện nay.
- Ứng dụng thực tế trong từng loại đám cháy.
- Lưu ý khi sử dụng để đạt hiệu quả cao và an toàn tuyệt đối.
Khái niệm và nguyên tắc chất chữa cháy
Chất chữa cháy là gì?
Chất chữa cháy là những vật chất (tự nhiên hoặc nhân tạo) được sử dụng nhằm dập tắt hoặc khống chế đám cháy. Chúng tác động trực tiếp đến ngọn lửa thông qua việc:
- Làm giảm nhiệt độ cháy.
- Cắt đứt nguồn cung cấp oxy.
- Ngăn cản phản ứng cháy.
Nguyên tắc chữa cháy cơ bản
Một đám cháy tồn tại khi hội tụ “tam giác lửa”:
- Nhiệt độ.
- Chất cháy (nhiên liệu).
- Oxy (chất oxy hóa).
Để dập tắt đám cháy, chất chữa cháy sẽ tác động bằng một trong ba cách:
- Làm mát: hạ nhiệt độ xuống dưới điểm bốc cháy.
- Cách ly: ngăn không cho oxy tiếp xúc với chất cháy.
- Kìm hãm phản ứng cháy: can thiệp vào phản ứng hóa học, làm đám cháy tự tắt.
Phân loại các chất chữa cháy phổ biến
Hiện nay, chất chữa cháy được phân loại dựa trên đặc tính và phạm vi ứng dụng:
Nước
- Đặc điểm: Chất chữa cháy phổ biến nhất, rẻ, dễ tìm.
- Tác dụng: Hạ nhiệt nhanh chóng, làm mát chất cháy.
- Ứng dụng:
- Đám cháy rắn thông thường (gỗ, vải, giấy, nhựa).
- Dập lửa lan rộng ngoài trời.
- Lưu ý:
- Không dùng nước cho đám cháy xăng dầu, khí gas.
- Không dùng cho cháy điện (dễ gây chập, giật).
Bọt Foam
- Đặc điểm: Gồm nước, bọt khí và chất tạo bọt.
- Tác dụng: Tạo lớp phủ cách ly oxy, ngăn cháy lan.
- Ứng dụng:
- Đám cháy chất lỏng dễ cháy (xăng, dầu, cồn).
- Cháy kho bãi, nhà xưởng chứa hóa chất.
- Lưu ý: Cần bảo quản dung dịch tạo bọt đúng quy chuẩn.
Bột chữa cháy (Dry Chemical Powder)
- Đặc điểm: Gồm bột hóa học (NaHCO₃, NH₄H₂PO₄…) nén trong bình.
- Tác dụng: Cắt đứt phản ứng cháy, cách ly oxy.
- Ứng dụng:
- Cháy chất rắn, chất lỏng, khí, và cả cháy điện.
- Lưu ý: Bột có thể gây bẩn, ăn mòn kim loại.
Khí CO₂
- Đặc điểm: Được nén lỏng trong bình thép chịu áp lực.
- Tác dụng: Khi phun ra tạo lớp CO₂ dày, cách ly oxy, đồng thời làm lạnh.
- Ứng dụng:
- Đám cháy thiết bị điện, phòng máy, tủ điện.
- Cháy nhỏ trong văn phòng.
- Lưu ý:
- Không dùng nơi kín không có thoát khí (nguy cơ ngạt).
- Không hiệu quả với đám cháy ngoài trời lớn.
Khí chữa cháy sạch (FM-200, Novec 1230, Inergen…)
- Đặc điểm: Khí trơ, không dẫn điện, không gây hại thiết bị.
- Tác dụng: Hấp thụ nhiệt, kìm hãm phản ứng cháy.
- Ứng dụng:
- Phòng server, trung tâm dữ liệu.
- Kho lưu trữ tài liệu, bảo tàng.
- Ưu điểm: An toàn cho con người, sạch sẽ.
Cát, đất, vải bạt
- Đặc điểm: Chất chữa cháy thô sơ, dễ sử dụng.
- Ứng dụng:
- Cháy xăng dầu quy mô nhỏ.
- Cháy bếp gas mini.
- Lưu ý: Chỉ hiệu quả khi đám cháy nhỏ, diện tích hẹp.
Ứng dụng chất chữa cháy theo loại đám cháy
Theo tiêu chuẩn quốc tế, đám cháy được chia thành 5 nhóm chính:
| Loại đám cháy | Ví dụ | Chất chữa cháy phù hợp |
| A: Chất rắn | gỗ, giấy, vải | Nước, bột, bọt |
| B: Chất lỏng | xăng, dầu, sơn | Bọt foam, bột, CO₂ |
| C: Chất khí | LPG, metan | Bột, CO₂ |
| D: Kim loại | magie, nhôm | Bột đặc chủng |
| E: Điện | tủ điện, máy tính | CO₂, khí sạch, bột |
Ưu nhược điểm của các chất chữa cháy
Nước
- ✅ Rẻ, dễ tìm, hiệu quả với chất rắn.
- ❌ Không dùng cho điện, xăng dầu.
Bọt Foam
- ✅ Hiệu quả với xăng dầu, ngăn cháy lan.
- ❌ Bảo quản khó, giá thành cao.
Bột
- ✅ Đa năng, chữa cháy nhiều loại.
- ❌ Bẩn, dễ ăn mòn.
CO₂
- ✅ Sạch, không gây hỏng thiết bị điện.
- ❌ Nguy cơ ngạt, ít hiệu quả ngoài trời.
Khí sạch
- ✅ Hiện đại, an toàn, thân thiện môi trường.
- ❌ Chi phí cao, cần hệ thống chuyên dụng.
Lưu ý khi sử dụng chất chữa cháy
- Luôn chọn chất chữa cháy phù hợp với loại đám cháy.
- Đọc kỹ hướng dẫn trên bình hoặc hệ thống.
- Không đứng ngược hướng gió khi phun.
- Tránh lạm dụng CO₂ ở nơi kín.
- Thường xuyên kiểm tra hạn sử dụng của bình chữa cháy.
Xu hướng sử dụng chất chữa cháy hiện đại
- Thân thiện môi trường: sử dụng khí sạch thay cho Halon đã bị cấm.
- An toàn cho con người: phát triển chất chữa cháy không độc hại.
- Ứng dụng IoT: hệ thống chữa cháy tự động, giám sát từ xa.
- Kết hợp nhiều chất chữa cháy: để nâng cao hiệu quả.
Chất chữa cháy chính là “vũ khí” quan trọng giúp con người khống chế và dập tắt đám cháy. Tùy từng loại cháy, việc lựa chọn đúng chất chữa cháy sẽ quyết định sự an toàn và hiệu quả.
Với doanh nghiệp, cơ quan, khách sạn, nhà xưởng… việc trang bị đa dạng chất chữa cháy, từ bình CO₂, bình bột, bình bọt foam đến hệ thống khí sạch, là điều bắt buộc theo quy định pháp luật và tiêu chuẩn an toàn quốc tế.
Liên Hệ Ngay Để Được Tư Vấn Miễn Phí
-
- Website: www.nextfire.vn
- Hotline: 0965.393.114 – 0868.386.518
- Email: vienkhpccc.kd@gmail.com
- Địa chỉ: 243 Khuất Duy Tiến – Thanh Xuân – Hà Nội.
